archive #010

03-03-2009

emo·tie de; v -s aandoening vh gemoed; (plotselinge) ontroering

De emotieloze mens.

Een psychologie student moet putten uit zijn kennis. In mijn wereldje van de cognitieve neurowetenschappen en statistiek is het onderwerp van emotie nauwelijks aan bod. Te complex, te ongrijpbaar. Nee, wij besteden tijd aan het geheugen en aan de perceptie. Hoe denken wij? Wat denken wij. Als wij iets zien in welke hersengebieden vuren er neuronen? Wat voor effect heeft dit hoe werkt het? Emoties zwerft naar de persoonlijkheidsleer (je hebt een hoge score op het kenmerk neuroticisme dus bent meer geneigd negatieve emoties te ervaren) of wordt vaag omschreven als “stress”. (Een hoge aanwezigheid van cortisol in de hersenen, teveel hiervan kan de hippocampus mogelijk beschadigen en onder andere geheugen problemen veroorzaken.)
Filosofen hebben jaren lang geen woorden vuilgemaakt aan emoties. Ze zijn enkel storende factoren die onze rationaliteit beïnvloeden. Ze zijn stuurloos, irrelevant. Ze zijn het werkvlak van de schrijvers, de dichters en de fantasten en behoren niet thuis in de wetenschap.

Onder het vuur van boeken als ‘prozac nation’ en muziek als ‘Doctor Blind’ leer ik over de moeilijkheden die emoties met zich mee brengen en soms als ziekte beschouwd worden. Om mij heen zie ik mensen niet wetende wat aan te moeten met gevoelens die zij in zich hebben. Mensen die zich in relaties wringen waar zij (hopelijk) gelukkig van worden. Ik zie mensen verontwaardigd, boos en aangedaan. Ik zie mensen blij en gelukkig. Ik kan mijn moeder nog steeds ontroerd zien door een nummer van Leonard Cohen dat ze ondertussen al ontelbare keren gehoord moet hebben.
Ik leer hoe emotie als ziekte beschouwd wordt. De mens behoort zijn emoties onder controle te hebben. Ik leer over de amygdala als emotie-centrum. Ik leer en zie zo veel, maar vaak genoeg ontgaat mij de betekenis in het geheel.

Ik vergeet het allemaal in mijn dagen van monotonie waar ik geen uitgesproken emoties ervaar, slechts schommelingen misschien. Ik vind het wel best eigenlijk. Ik functioneer, ik doe wat ik moet doen en krijg mijn werk af. Tenminste niet alles. Het lukt niet om te tekenen en schrijven. Gedichten liggen al maanden plat. Ik mis de vibe, de motivatie en inspiratie. Ik mis de fijne kleurschakering die sterke emoties met zich mee brengen.
Toch op de dagen waar ik mijn bed niet uit wil komen omdat ik me werkelijk waar miserabel voel zonder enige reden vervloek ik mijn gevoel. Ik was dan het liefste steen. Koud marmer zonder enige gedachten en gevoel. (Een andere veel voorkomende fantasie is het zijn van een pure egoïst met geen sociaal bewustzijn. Oh, wat heerlijk lijkt me dat af en toe. Geen zorgen maken over wat andere denken en voelen. Je bent je eigen God en bewonderd jezelf in alle eerlijkheid). Steen is oud, is eerlijk en verankerd. Het is waardevast. Emotie is dat niet. Vaak genoeg in latere reflectie is het onbegrijpbaar waarom een moment zo emotioneel zwaar was. Het verliest zijn belang als de emotie weg is. Soms lukt het steen worden zeer goed. Het is een omschakeling en een situatie verliest zijn betekenis zijn waarde. Ik neem er afstand van en ben er bijna boven verheven. Ik ben niet gelukkig, ik ben niet verdrietig ik besta enkel. Ik heb geen waarde oordeel. Echter zak ik snel weer in mijn mens zijnde en wordt ik bewust van een leegte wat mij weer een gevoel van spanning en onvrede oplevert. Ik ben weer tastbaar.

Het beschouwen van de mens als een rationeel nadenkend wezen klinkt bespottelijk in mijn oren. De verhevene, afstandelijke wetenschapper bestaat niet. Emotie is wat in de statistiek gezien wordt als de error marge. Ik heb een hekel aan deze onberekenbare error, maar ik heb hem ook lief.Ik zou de momenten die mij gelukkig maken niet willen inruilen. Weinig kan de voldoening beschrijven dat dansen mij brengt, de warmte die ik voel als ik mensen om mij heen heb of het genot van een prestatie leveren.

Ik ben blij dat ik de emotieloze mens niet ben.